t Is al weer dik viefteg joar leden dat Jan Boer (1899-1983) zien boek Aanzain en wezen van ’n moudertoal uutkwam. Dichter en schriever Jan Boer zag toen, ien 1961 de toekomst van ons toal somber ien. Op t één-noa-leste blad stijt het zo: “Nee, tied doar wie nou ien leven, laint zuk nait best veur moudertoal-kultuurproblemen. Coca-cola, kauwgom, petaten en waarme worstjes moaken de volkskultuur van op t ogenblik oet. Gemakzucht en onnoadenkendhaid bennen oetspiersels van dizze hoogkonjunktuur.”
Ien de drie wat moeizoame zinnen stijt dus zukswat as: “Ien dizze tied is der gien oaregheid an streektoal en gieneen zigt het belaang, t volk is dom en denk allent an consumeren.”
Veur Grunnegers uut 2017 is t vremd om zukswat te lezen, want ien 1961 waas Stad en Ommelaand nog hielendal Grunnegstoaleg. En thuus, op stroat, op t schoolplein, ien winkels, ja, overal wer nog Grunnegs proat. Zulf hemmen we t op die menier ok leerd, want vroeger ging t aalmoal ien ons eigen toal en niet ien t Hollands.
Dik twinteg joar noa t boek van Jan Boer kwam ien 1984 De Geschiedenis van de Groninger Literatuur van P.J. van Leeuwen. Piet van Leeuwen (1906-1992) zigt zwoare wolken boven de Grunneger schrieverij en ok hij schrift dat ien van die stoere zinnen. De leste twee regels van zien boek bennen: “Er zijn nog velen, die zich voor de instandhouding van het dialect inzetten en daar in woord en geschrift voor strijden. De toekomst zelf zal uitmaken of zij ‘de laatsten de Mohikanen’ zijn of de ‘Gideonsbende’, die zal zegevieren.”
Argens zigt Van Leeuwen n hiel lut groepke mensen dat ien t Grunnegs schrift, mor toegelieks zit der vertraauwen ien, n voag veurgevuul dat t toch nog goedkommen kin. Hij nuumt zulfs nije noamen: Gré van der Veen, Kees Visscher en de redaksie van t tiedschrift Krödde. Juust die noamen zollen noa 1984 nog voak klinken.
Traauwens, ien t joar 1984 beston noast t tiedschrift Krödde ok al zien jongere tweelingbruur Toal en Taiken, begon Siemon Reker an de splinternije boan van streektoalman en kwam de eerste langspeulploat uut van Ede Staal.
Van 1982 tot end 2015 het Krödde bestoan, Oader viert zien eerste verjoardag en Toal en Taiken is bezeg met e 35e joargang. De wereld an Grunnger verhoalen en gedichten hemmen ien dizze tiedschriften stoan. En dan al die bundels en boeken, alle meziek die noa Ede Staal kwam: Het liekt of Jan Boer en Piet van Leeuwen de streektoal-toekomst veul te duuster zagen. En wel wiet kwam dat ok deur de eigen leeftied, beide mannen warren zulf boven de 60 en keken veural terug toen ze heur sombere woorden schreven en niet meer veuruut.
