Vrij mandoat

Schaarp mos er, vliemschaarp. n Tuun omgooien kon elk, as t mor Swart wer. Nee dit was aans. Hierveur mos je je volweerdeg ien e handen spijen. Het begon aaid met t materioal, de twee groafschoffels. n Smalle, wat langere schop en n wat bredere die korter was, plus noatuurlek nog n holle of bolle bats en n zwoa veur t maaien. n Kuul groaven was één, nee dan n graf!

Hoaren mos je. Sekuur hoaren was t hiele waark en doarnoa met n striekel licht bijstrieken. Alle tied vroeg dit, met lamme aarms en grode ogen. Eerst t spit goed delpoten, wat schieveg, wat van je òf en dan tot t dwaarse stuk de grond iendrieven. n Zak of jas onder t gat met aan weerskanten van t hoarspit n bien. Alle aandacht mos vertoald worden ien e klaank van de hoarhoamer. De kracht van de regelmoat mos de echo vermoeien, iezer op iezer, zaalf veur ziel en oren, allenneg n beste kwak spij kon de klaank beïenvloeden, noar gelang wat hoger of wat leger. Het metoal uutdrieven tot n snee, flinterdun, mor wel zo dat er niet direkt omleggen ging. As t goed zat, spleet er n vloeitje. Gjald. Kerkhoven warren hum eigen en elk liet hum geworden. Eerst t nummer uutzoeken, dan et plak koalmaaien of allenneg direkt lientjes en stikjes poten en uutmeten, hiel precies.
Dan kwam het eigeleke waark met de eerste spit, halverwege of eerder nog buusdoek derbij, kop òfwissen. Dan het stadium van al meer kleren uut. En as t hoofd allenneg nog boven de grond uutstak, was dat de diepte, de veurschreven moat. Wanden òfvlakken en vloerruumte opreddern en kiek es, kloar was Kees. Met open mond lag et gat hapkloar. Gjald’s wiesheid liep laangs pad en weg en zien kracht was zien rust, en zien zwiegen.

Hij wis donders wel dat summegen dochten dat er stom was, bijtieden niet goed bij de kop. De directeur gemeentewaarken? Hij kende de hiele man niet, Gjald har hum nog nooit zien. Bij zien aanbegun ooit was der n briefke west, dat er vrij mandoat har, hij mos hum zulf redden. En zo was t nog, n briefke van t gemeentehuus wer hum ter plekke bezörgd en dat voerde hij dan zo goed, zo kwoad uut, mor wel zo dat gien één op- of aanmaarkens har. Gjald liet t zo, zo t hum paasde en de stilte op de kerkhoven wer zien zwiegen, want hij wis: hier begon veur elk die dat wol de grode reis, de stap noar t volgende, noar n nij begun!

pagina 1

Mor meer hielden hum wel n bietje op n òfstand, dochten van alles mor zeden ok niks. Dan loerden ze noar zien handen en noar zien kromme steelvingers, vol ielt en plakken, zien machtege aarms. Aan wel zien kaant ston die Gjald? Mor gien mens zee wat, op één noa, de overbuurman, die zweeg niet, die vierde hum op, of teminste dat prebeerde hij. Die naaide en nittjede hum te pas en te onpas, al weken, moanden, joaren. Voak as Gjald dan met zien schoppen en n zak om de zwoa votging, kreeg er n sneer. ‘Hé, wel zien kop zelst nou weer maaien?’ Of: ‘Hé, onze zwieger, gijst weer klemmen zetten, wel wilst nou weer vangen.’ En as er thuus kwam was t aaid, ‘Vertel, wat hestoe de hiele dag uutspookt.’ Mor Gjald liet alles as wodder van hum glieden, wer niet roakt. Van alles wer hum toevoegd: van molletemmer, tot schatgroaver aan toe. Lèst nog riep de man hum weer met: ‘Biste stiekem bij de ondergrondse zeker, rovertje speulen.’ Zelfs de stroat trok sums n bedenkelek gezicht over die tweebeident. Eénmoal har Gjald toch een lichte rimpeling diep ien hum voeld. ‘Zo kuzenropper, wat heste doe doar n luzeboantje, zo kinst wel honderdviefteg worden.’ Kiek doar stak valsegheid achter. Gjald zweeg ien wiesheid, zien motto was: alles het zien tied, mor onverstand komt niet wied. Mooi was aans.

Kiek,* doar har je t gemier al. Nou was hum n pepierke ien e handen douwd van de overbuurman. Gjald har achteròf zien geraag en genittje al mist en docht dat er hum beterd har. Zo, potverdikkeme niet, dat ging nou ok wel weer hiel snel. Nummer vier ien vak A, bij t veurnoame volk, veuraan stoef tegen t hek rechts van de opgang. Doe har halverwege de nacht hum zo mor wat ien e oren klonken, hoewel er doar eerst niet aan wol. n Stemke dat nuunde, zien kaans te benutten. Die overbuurman die hum zo voak, noh ja… Mor mos hij nou dan hum n trap noageven? Verwezen keek Gjald noar de onderkaant ien t graf woar nipt op n hoek n grode buis zichtboar wer. Doe riepte ter plekke n plan, n stem ien hum riep om n doad en Gjald nam zien besluut. Hier was t gat gewoon weer dichten niet genoeg, die voldoening zol te moager blieven.

Het graf lag ter wezenloos vakkundeg bij. De wanden net of was t stukedoord, zo recht en vlak, de bodem hoekeg en plat elk was vol lof en verwonderd over zien professionele houding. Die Gjald. Noa de plechtegheden op t ènde van de middag har Gjald zo as er aaid dee alles weer slicht moakt zo te zien.
Toch, veur eeuweg zol n kolle “douche” de buurman ploagen doen, want hij haar met kracht per ongeluk te haard op e ziedkaant van de dikke buis houwen, zodat et hiele dörp hum host doageleks heur jonge waarme hondje even zien loaten kon en dat moakte dat er met grode voldoening ien t vervolg even kieken zol noar zien overbuurman op plak nummertje vier ien vak A.

‘Wat hestoe ommaans had,’ heurde hij de buurman nog, mor Gjald zweeg. Toch har er volgens summegen de leste tied host n bietje n lichte twinkel ien e ogen.