t Is dinsdag 13 september 2016 in d’loade middag. t Was d’haile dag om te smoren zo hait. Radio haar t over de haitste septemberdag ooit. d’Hètten zol joe mor zo bie d’haals kriegen kinnen en wurgen joe. Ofschoon t nog slim waarm is, kinst op dit tiedstip van d’ongewone dag al wat beter in d’wereld wezen as kört teveuren. Kin ook wezen dat zoks komt omreden dikste spannen is der òf. Dag vuilt nou tougevelk aan en mild. Net of zien opkloard gezichte van n onbekend stee hail in de högte n oge dichtknipt en heur alen n taiken geft van dat t goud is zo.

Mit heur zeuven zitten ze in de schare van n duurzoame, oerolde bome op t terras van t restaurant doar d’ol man zo geern kwam. Hier traktaaierde hai uut daankboarhaid veur zien laank leven in goie haarmenie mit aal dat hom laif was rondomrond. Elk nuimt in t kört n alderoardegste herinnern aan d’ol boas dij ze vandoage veurgoud votbrocht hebben. Twijennegenteg is e worden. Zien zeggen was: zo old wordt n swien bie laange noa nait. Ofschaaid is in vree noar zien wil verlopen.

Oldste zeun Fenno zit in zien swaart overhemd mit maauwen opstruupt en duustere zunnebrille op aan t uutènde van toavel. Al laank binnen zien troanen opdreugd. Hai is meer as tevree dat t goan is zo-as d’ol heer hom t aalvot veurlegd haar. Gain kribberij, mor in ale kaalmte aan hom d’leste eer bewiezen en den zollen wie, noabestoanden, t mor bekieken. Wie moggen proaten, drinken en zingen. As wie t mor gezelleg haren mit mekoar. Laag voluut en helderop as ie joen gedachten nog ainmoal over mie goan loaten in ale aineghaid, was zien wìns.

De druk is van de pane. Dizze dag zel nait meer overkoken. Fenno kikt in t ontspannen geloat van zien bruier. Aalbaident hebben ze n tousproak holden veur heur voader. Zai zellen t zulfde gevuil dailen. Vandoage wel. Noa n stok of wat forze slokken van heur vervrizzend, licht alkoholisch draankje. Heur ol heer kon der bie zetten ook wel wat mit worden, herinnert bruier aan pa zien driftbuien dij mor zo kop opsteken konden.

Bruiers dochter, van veur in de daarteg, laagt: ‘Dou Huub klaain was en hai en ik lozaaierden bie opa en oma in zummerhuus, den kon Huub zo vrezelk vervelend wezen en aal tegen de keer in. Opa haar hom op n mörgen hail vroug al n moal of wat streng woarschaauwd dat hai opschaiten mos mit zok kloarmoaken. Mor Huub luusterde nait en hai schaaidde nait uut mit klieren. Dou begunde opa haard tegen hom te bölken en pakde hom haardhandeg beet. “Nee, opa! Nee!” piepde Huub van angst. As de weerlicht ging hai zien haanden wassen en dee wat opa hom opdroagen haar.’

Zai dut de vlugge, zenewachtege bewegens van handen wassen deur heur bruiertje noa. Mit n lach kikt zai d’inmiddels flink uut de kloeten wozzen Huub aan van: wat zegst hier op, laig ik of nait?

‘Over dij kwoadhaid en dij grode klaauwen van d’ol man, kin Fenno mitproaten,’ glimlaagt de pa van t wicht. ‘Is t nait, Fenno?’ Hai kikt zien bruier aan in òfwachten van t verhoal dij bie heur alemoal stoom ofbloazen zel.

Huub komt der vot overtou: ‘Joa, Fenno? Vertel! Het opa die vrouger goud te pakken had?’

Fenno begript dat hai mit t wotter veur dokter mout: ‘k Was zaik. Zo min as n hond deur griep. Haile kop gluide mie en barstde sikkom uut nkaander van piene. Voader lag onderuut mit kraande in zien aigen loie stoule, noa n vermuiende waarkdag in mesienefebriek. Moeke haar mie n kroeke waarm moakt en ik zol op bèrre goan. Hou ik t in mien beroerde en suvve hazzens kreeg wait k nog nait, mor k was miezulf nait van de koorze. En mit dat k achter voader langs lopen wol om op bèrre te goan, bleef ik stoan en k legde even, hail evenpies mor, dij glènhaide kroeke aan pa zien nekke. As n overaktieve springvere schoot hai in t ènde en hai schold en bandiesde tegen mie dat hai mie vermoorden zol. Moeke pakde bliksemsgaauw mien kroeke aan en ik stoof noar schure tou en wol noar boeten en haard votrunnen. t Haart klopde mie as n roazende in d’haals en bainen trollen mie onder de kont. Zat achterdeure ook nog op slöt. Voader wol mie achternoa noar achtern, mor moe huil hom tegen, ging veur hom stoan en zai ruip uut: ‘Nait doun, pa! Nait doun! Loat dij jong eerst even pizzen. Aans heb ik t waark der weer van! Pa, kiek uut. Hold die in. t Is nog mor n kind!’

‘n Kind?’ brolde pa, ‘wilst doe dat rötjonk ook nog verschonen? n Kind, zeest doe? n Haile grode lamzak, dat is t!’

‘Ik zag kaans om mie as n schicht achter voader langs te wurmen en dat noar wc. Voader ston veur dichte deure te roupen dat k votmoaken mos. Ik keek noar t roampie boven mien kop. Doar kon k onmeugelk deur ontsnappen. k Was as de dood veur wat mie wachtde. Hai haauwgde mit zien bikkelhaarde voeste op deure van wc. En hai smeet mie de grofste scheldwoorden noar de kop. Moeke bleef mor aal op hom inproaten. Zai was aan t tiedrekken om mie te redden. As k in zien iesdern klaauwen belaand was, den haar e mie vergraimd en niks van mie haile loaten. Op n duur zakde zien kwoadhaid òf en ging e noar koamer tou. Om mor te zwiegen over aal dij aander moalen. k Zai hom mie weer noakomen dou k op blode vouten en mit allain n onderboksem aan veur hom op de vlucht sluig over stroade. Hai het mie wel ais zo’n dik pak laaiter geven, dat t haile liggoam dut mie weer gloepends zeer nou ik t der over heb.’

Te laank inholden emootsies ontloaden zok. Ze begunnen aalmoal te lagen. Fenno dikt zien verhoal aan, mor nait veul.

Aal braider wordt neef Huubs glimlaach onder t aandachteg luustern. Flaauwe lichtjes van ongeleuf in zien ogen. ‘Dast doe zo’n miegerd van n jong wast vrouger, Fenno. Dat haar k nait van die docht. Dus doe bist ernsteg mishandeld. Mor hest der gain littaikens aan overholden, toch? k Bedoul dast gain geestelke schoade oplopen hest.’

‘Kindertelefoon was der in dij joaren nait, dus bleefst gewoon mit dien klachten rondlopen en duurdest der mit gainaine over proaten. Ik schoamde mie. Mor ik kin mie nait veurstellen dat buren mie nooit gieren en gilpen heurd hebben van benaauwdhaid,’ glimlaagt zien oom Fenno. ‘En, och, zunder pa en moeke wast ja naargens. Woar most hèn? Moeke haar geliek dou zai tegen pa zee dat k aigelk nog mor n kind was. n Weerloos kind was ik. Nait meer en nait minder.’

Wordt nog n draankje veur elk besteld: ol man betoalde, as gewoonlek, grif en gul. Zai kinnen laank en braid over hom proaten: hai was n doodgoie kerel en zo zellen ze hom veur aaltied in gedachten holden mitnkander.